اهمیت پرورش طیور در امنیت غذایی جامعه

مجری و کارشناس: خانم فائزه خدایاری، دانشجوی دکترای صنایع غذایی

همواره غذا و تأمین آن به عنوان یکی از مهم ترین چالش های فرا روی بشر به شمار آمده و از این رو، وجود امنیت غذایی در هر کشوری به عنوان یکی از شاخص های مهم توسعه یافتگی آن کشور محسوب میشود و در این میان عرضه پروتئین حیوانی در سبد غذایی یـک معیار اساسی در تأمین امنیت غذایی جامعه می باشد. گوشت مرغ به دلایل گوناگون اقتصادی و بهداشتی از جایگاه ویژه ای در بین اقلام مختلف پروتئین حیوانی برخوردار است. این امر بـه نوبه خود، رشد و گسترش صنعت مرغداری در ایران و جهـان را بـه همـراه داشته است. صنعت مرغداری به دلایل گوناگونی از جمله سرعت بالای رشد طیور در زمان کوتاه نسبت به سایر دامها، ضریب تبدیل غذایی پایین، امکان تولید در تمام شرایط آب و هوایی و بازگشت سریع سرمایه نسبت به سایر صنایع دامپروری دارای اولویت می باشد.

صنعت مرغداری کشور تأمین کننده ۴۷ درصد (۳۴درصد گوشت مرغ و ۱۳درصد تخم مرغ) از منابع پروتئین حیوانی در سبد مصرفی خانوار است. این صنعت علاوه بر تاثیرگذاری بر اقتصاد کشور نقش بسزایی در سلامت جامعه دارد.

در بسیاری از جوامع امنیت غذایی به اندازه امنیت نظامی حائز اهمیت است. چرا که بدون غذای کافی و سالم نمی توان جامعه ای تندرست و فعال داشت و نبود امنیت غذایی و به تبع آن گرسنگی و سوء تغذیه منجر به ایجاد بسیاری از ناهنجاریهای اجتماعی می گردد.

از سال ۱۹۷۴ که اولیت تعریف از امنیت غذایی در کنفرانس جهانی غذا مطرح شد؛ تا به حال تعاریف مختلفی از امنیت غذایی توسط سازمان ها و نهادهای مختلف بین المللی ارائه شده و سرانجام سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد یا FAO در سال ۱۹۹۶ امنیت غذایی را به این صورت تعریف کرد که :
امنیت غذایی هنگامی وجود دارد که همه مردم در تمامی اوقات به غذای کافی، سالم و مغذی دسترسی فیزیکی و اقتصادی داشته باشند و غذای در دسترس نیازهای رژیم تغذیه ای سازگار با ترجیحات آنان را برای یک زندگی فعال و سالم فراهم سازد.
طبق این تعریف موجود بودن غذا، دسترسی به غذا و پایداری در دریافت غذا سه رکن اصلی می باشند. منظور از دسترسی نیز هر سه نوع دسترسی فیزیکی، اقتصادی و اجتماعی مردم به غذا می باشد به طوری که مواد خوراکی و ترجیحات غذایی آن ها برای یک زندگی سالم و پویا فراهم باشد.

همه ما از بچگی مرغهای سنتی دیده‌ایم؛ اما از حدود هفتاد، هشتاد سال پیش صنعت مرغداری را در جهان شکل گرفت.
در سیستم مرغداری سنتی رشد و وزن گیری یک جوجه تا حدود ۲ کیلوگرم، شاید حدود یکسال طول می کشید ولی با صنعتی شدن پرورش طیور و انجام اصلاح نژادی و به گزینی و تغذیه علمی و در راستای تامین اقتصادی منبع پروتئینی مناسب جهت تغذیه عموم جامعه امروزه ما شاهد کاهش مصرف دان، کاهش زمان رشد و وزن گیری مطلوب هستیم.
در صنعت مرغداری بازده تولید در گله‌های گوشتی با مقایسه میزان مصرف دان به ازای تولید یک کیلو گوشت ارزیابی می شود که ضریب تبدیل نامیده می شود. در ابتدای صنعتی شدن پرورش طیور این ضریب ۴ بود، یعنی مرغ بایستی ۴ کیلو دان مصرف می کرد تا یک کیلو گوشت تولید کند ولی امروزه با پیشرفتهای انجام شده در این صنعت آنچه در سطح جهان در حال اتفاق است ضرایب ۱/۷ تا ۱/۸ است.

بر اساس ارزیابی عملکرد واحدهای پرورش جوجه گوشتی کشور توسط معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی میانگین ضریب تبدیل در کشور ما ۱/۹۹ محاسبه شده است که کمی از میانگین جهانی بالاتر است.

قسمت اول این مستند:‌جایگاه و ارزش غذایی تخم مرغ