مراحل رشد جوجه در تخم مرغ طی 21 روز

امیرعطا مقدمیان
روز اول: در این روز آثاری از رشد در مناطق pellucida و Opaca در بلاستودرم مشاهده می‌گردد. در ضمن آثار تشکیل بافت های عصبی، طناب عصبی و دستگاه گوارش نیز دیده می شود.
روز دوم: در این روز آثار اولیه پیدایش قلب و سیستم گردش خون و عروق اولیه در غشاء کیسه زرده دیده می شود. به علاوه رشد مغز ادامه یافته، نشانه های ابتدایی تشکیل کیسه آمنیون آشکار می گردد.
روز سوم: کیسه آمنیون به طور کامل جنین را در بر می گیرد. پاها و ساختار جمجمه شکل میگیرند. کیسه آلانتوئیس تشکیل می‌شود و اولین حرکات غیرفعال جنینی مشاهده میشود.
روز چهارم: در این زمان کیسه آلانتوئیس در ناحیه پشتی کیسه آمنیون به وجود می آید. در این حالت جنین در طرف چپ این کیسه قرار می گیرد. اولین ارتباط بین کیسه کوریون و آلانتوئیس در این روز برقرار می گردد. به علاوه رنگدانه بستن (پیگمانتاسیون) چشم ها نیز در این روز اتفاق می افتد.
روز پنجم: در این روز دستگاه گوارش رشد بیشتری یافته و قسمت‌های مختلف آن تفکیک یافته‌تر می گردند. در ضمن غدد تناسلی نیز شکل می‌گیرند.
روز ششم: بال ها و پاها به همراه انگشتان و پنجه ها که به طور قابل ملاحظه‌ای رشد کرده‌اند. منقار نیز ساختار کامل خود را کسب می کند و حرکات ارادی جنین شروع می‌شود.
روز هفتم: در این روز ناحیه‌ای بر روی نوک به نام دندان تخم که مسئول شکستن پوسته تخم در هنگام خروج جوجه از تخم می‌باشد به خوبی مشاهده می شود. حفره بطنی به علت رشد اندام‌های داخلی، برجستگی قابل ملاحظه ای پیدا می کند.
روز نهم: در این روز جنین داخل تخم شکل کامل یک پرنده را کسب می کند. سر رشد بیشتری می یابد. کیسه کوریو آلانتوئیس در ارتباط با پوسته کامل می شود.
روز دهم: در این هنگام جنین در سمت راست محور طولی تخم (قطر بزرگ) قرار می گیرد. انگشتان به طور کامل شکل می گیرند. چشم ها به طور کامل رشد کرده، منقار شروع به ساخت شدن می‌کند.
روز یازدهم: اندام‌های داخلی رشد بیشتری می‌یابد به ویژه کلیه‌ها بیشترین رشد را خواهند داشت.
روز دوازدهم: پاها دچار خمیدگی گردیده، پنجه ها کاملا شکل می گیرند. پرها دیگر به طور کامل دیده می‌شوند. کیسه سفیده شکل گرفته، جذب و مصرف پروتئین‌های آن آغاز می گردد.
روز سیزدهم: انتقال چربی‌ها از طریق غشاء کیسه زرده افزایش می‌یابد. فلسی روی پاها و ناخن ها در این روز مشاهده می‌شود.
روز چهاردهم: سر جنین به سمت انتهای بزرگ تخم حرکت می‌کند تا بتواند موقعیت خود را در راستای محور بزرگ تخم به دست آورد.
روز پانزدهم: روده‌ها به داخل بدن کشیده می‌شوند. جنین به رشد خود ادامه می‌دهد.
روز شانزدهم: ناخن ها و منقار در این روز شروع به شاخی شدن (کراتینه شدن) می‌نمایند و سطح بدن از پر پوشیده می‌شود. به علاوه سفیده تقریبا به طور کامل مصرف شده، زرده به عنوان مهمترین منبع تغذیه ای به کار گرفته می شود.
روز هفدهم: در این روز جنین مقدمات خروج از تخم را فراهم می نماید و محتویات مایع تخم کاهش می‌یابد.
روز هیجدهم: رشد جنین در این مرحله تقریبا کامل شده است. منقار به زیر بالا راست چرخیده است و جنین موقعیت به هم فشرده پیدا می کند.
روز نوزدهم: جذب مایع آلانتوئیک توسط جنین کامل می گردد. انقباض و حرکت کیسه زرده به درون حفره بطنی آغاز می‌گردد و جنین تقریبا فضای داخل تخم به جز ناحیه کیسه هوایی را اشغال می‌کند.
روز بیستم: در این روز کیسه زرده کاملا به درون حفره بطنی کشیده می‌شود. جنین در داخل پوسته شروع به نوک زدن نموده، از هوای موجود در ناحیه کیسه هوایی استفاده می‌نماید. مایع کوریو آلانتوئیسی شروع به خشک شدن نموده، عمل تنفسی خود را به ویژه بعد از این که جوجه شروع به خروج می نماید (مرحله نوک زدن خارجی) از دست می‌دهد.
روز بیستم و یکم: فعالیت‌های مربوط به خروج از تخم به طور فعال آغاز می‌شود. جوجه کاملا از تخم خارج گردیده و خشک می‌گردد و آماده خروج از دستگاه جوجه‌کشی می‌باشد.